Podczas gdy społeczność kryptowalut cały czas pozostaje zafascynowana DeFi, naszej uwadze nie powinna umykać rosnąca popularność NFT (non-fungible token). Niektórzy twierdzą, że boom na NFT właśnie się zaczął inni, że rozpocznie się na dobre już za chwilę. Jeśli zatem spóźniliście się na bitcoina, ethereum czy DeFi – być może właśnie w NFT warto upatrywać swoją szansę. Zapraszamy na krótki przegląd specyfiki NFT oraz platform, na których można nimi obracać.
Co to jest „zamienność” (ang. fungibility)?
Zanim zagłębimy się w zawiłości NFT, warto przyjrzeć się różnicy między określeniami „zamienny” i „niewymienialny”. Podstawową cechą „zamiennego” (wymienialnego) przedmiotu bądź tokena jest to, że bez względu na to do czego służy i jakie realizuje cele, możliwa jest wymiana jednego na drugi bez ryzyka utraty określonych, identyfikujących go cech. Mówiąc prościej – „świeży” banknot 20 PLN wyjęty z bankomatu jest wart dokładnie tyle samo co stara, pomięta „dwudziestka”, którą mamy schowaną w domowej skarbonce. To samo jest z bitcoinem. 1 BTC to 1 BTC. Dla uproszczenia schematu definicyjnego pomijam w tym miejscu czas emisji i kwestie związane z działaniem inflacji.
Z drugiej strony mamy rzeczy, które są niewymienialne, tzn. nie są zamienne względem siebie, ponieważ mają wyjątkowe, wyróżniające je właściwości. Właśnie dzięki tym właściwościom mogą się od siebie radykalnie różnić pomimo faktu, że „wyglądają” podobnie.
Przykłady? Jest ich doprawdy mnóstwo. Istnieje wiele przykładów elementów niewymienialnych względem siebie w świecie rzeczywistym, takich jak obrazy, bilety na koncerty i tak dalej. Chociaż dwa obrazy mogą wyglądać podobnie, mogą mieć – mówiąc dość oględnie – całkowicie inny poziom rzadkości. Podobnie, bilety w pierwszym rzędzie na koncert popularnej kapeli rockowej jest znacznie cenniejszy niż bilet z miejscem w ostatnim rzędzie.
Co to jest NFT?
NFT to niezwykle potężny rodzaj tokena, który pozwala w elastyczny sposób reprezentować niewymienialne aktywa w łańcuchu bloków (blockchain). Główne właściwości tokenów niewymienialnych to:
Unikalność:
Tokeny niewymienialne zawierają w swoim kodzie informacje, które opisują właściwości każdego tokena, a te z kolei odróżniają jedne NFT od innych. Dla przykładu, dzieło sztuki cyfrowej może zawierać zakodowane informacje (w pojedynczych pikselach), podczas gdy tokenizowane elementy w grze mogą zawierać szczegóły, które pozwalają klientowi gry zrozumieć, jaki przedmiot posiada gracz (jak również jego atrybuty).
Mogę mieć dwa takie same dzieła sztuki cyfrowej, ale każdy z nich będzie całkowicie wyjątkowy. Poniższy przykład przedstawia dwa NFT od krypto-artystki Josie. Jej dwa utwory, „Choose” #4 i „Choose” #5, mogą wyglądać tak samo, ale są całkowicie unikalne dla łańcucha bloków:
Identyfikowalność
Każdy NFT ma własny zapis transakcji w łańcuchu bloków. Wiadomo dokładnie, kiedy został stworzony oraz kiedy zmieniał właściciela. Dzięki takiemu rozwiązaniu, każdy pojedynczy NFT może być z łatwością zidentyfikowany pod względem autentyczności. Podróbki w tym przypadku są niemożliwe. Podstawą weryfikacji NFT jest blockchain – technologia, która w modelu NFT staje się kluczowa zarówno dla twórców, jak i potencjalnych nabywców.
Rzadkość
Aby niewymienialne tokeny były atrakcyjne dla kupujących, powinny być relatywnie rzadkie. Ta cecha gwarantuje, że aktywa pozostaną pożądane
w dłuższej perspektywie – podaż nie przewyższy popytu.
Niepodzielność
NFT przeważnie nie mogą być przedmiotem transakcji jako ułamki całości. Tak jak nie można kupić połowy biletu na koncert lub sprzedać połowy karty kolekcjonerskiej, podobnie tokeny niewymienialne nie mogą być dzielone na mniejsze „nominały”.
Programowalność:
Podobnie jak wszystkie tradycyjne zasoby cyfrowe i tokeny, na których są oparte inteligentne kontrakty, NFT są w pełni programowalne. Innymi słowy, NFT łączą w sobie najlepsze cechy technologii zdecentralizowanego łańcucha bloków z aktywami, które nie są wymienialne względem siebie. W przeciwieństwie do zwykłych zasobów cyfrowych, które są
wydawane i regulowane przez scentralizowane podmioty, a które mogą nam zostać w każdej chwili odebrane, własność w kontekście NFT zdaje się być niepodważalna i bezdyskusyjna.
Historia NFT
Od czasu powstania Bitcoina i początkowej eksplozji altcoinów, takich jak Litecoin, Ripple i tak dalej, wiele osób szukało w blockchainie innowacji do tworzenia nowszych, potężniejszych tokenów. Oto krótka historia NFT…
Colored Coins
Najwcześniejszymi poprzednikami NFT były prawdopodobnie Colored Coins, których manifest został ogłoszony w marcu 2012 roku na blogu Yoni Assia. Były to bardzo małe części bitcoina, które zostały niejako „pokolorowane” – można by rzec nawet „uświetnione” określonymi atrybutami zakodowanymi w metadanych przy użyciu języka skryptowego. W taki oto sposób, jednostki tak małe jak jeden satoshi (0,00000001 BTC) miały reprezentować dowolne aktywa: dolary, udziały w firmie, domu czy cyfrowe kolekcje. Chociaż koncepcja „kolorowych monet” była bardzo obiecująca, miała poważne wady i ograniczenia:
- Sieć Bitcoin oficjalnie nie wspierała „kolorowych monet”. Stąd to
to dostawcy portfeli musieli rozpoznać istnienie Colored Coins. - Minimalna wielkość transakcji dla transakcji Bitcoin w tamtych czasach wynosiła 5430 satoshi (0,000543 BTC), co też było o wiele za dużym wymiarem dla realizacji rozwiązania.
- Colored Coins pozwoliły nie tylko na tworzenie NFT, ale także na tworzenie dowolnych aktywów. Stworzenie standardu tokenów Ethereum ERC-20 w 2015 roku rozwiązało niejako dotychczasowe problemy, jako że ERC-20 okazały się dużo bardziej elastyczne.
W obliczu wymienionych wyżej ograniczeń, żar w ognisku o nazwie Colored Coins ostatecznie wygasł. Coinprism, pierwszy portfel wspierający kolorowe monety, zakończył działalność w 2018 r., powołując się na presję regulacyjną, brak elastyczności i względną powolność sieci Bitcoin.
CounterParty.io
Firma Counterparty powstała w 2014 roku. Czerpiąc z idei Colored Coins implementowała ideę emisji tokenów niewymienialnych i pół – wymienialnych. Twórcy projektu rozumieli, że Bitcoin nie obsługuje funkcji, które pozwoliłyby na stworzenie solidnej platformy do tworzenia tego typu aktywów i obrotu nimi.
W 2015 roku gra mobilna Spells of Genesis została wydana jako pierwsza, w której osadzono aktywa oparte o blockchain, Odbyło się to nie inaczej, niż na kanwie CounterParty. Platforma zaliczyła kolejny sukces, wydając w 2016 r. popularną grę karcianą Force of Will. W tym czasie Force of Will był czwartą najpopularniejszą kolekcjonerską grą karcianą w Ameryce Północnej w towarzystwie takich tytułów, jak Magic: The Gathering, Pokémon czy Yu-Gi-Oh.
Chociaż zasoby cyfrowe w ramach gry cieszyły się niesłabnącym zainteresowaniem, największa innowacja pojawiła się w 2016 roku, kiedy ludzie zaczęli wydawać limitowaną edycję cyfrowych kart Rare Pepes na Counterparty, opartą na wizerunku popularnej i czasami kontrowersyjnej postaci z memów Pepe the Frog.
Oczywiście idea „Rare Pepe” mogła wydawać się wówczas absurdalna, jako że można je było łatwo skopiować. Ludzie zaczęli jednak dyskutować na temat podobnych rozwiązań już od 2015 roku.
Przykład Rare Pepe stanowi swoiste potwierdzenie tezy, że ludzie pragną posiadać coś, co jest rzadkie i ma jakąś powszechnie postrzeganą estetykę lub też wartość kolekcjonerską. Między innymi dlatego Rare Pepes stały się natychmiastowi sensacją. Ceny kart osiągały tysiące dolarów. Przełomową aukcją sztuki cyfrowej była ta z 2018 r., na której niezwykle rzadki, jedyny w swoim rodzaju Homer Simpson Pepe (na zdjęciu powyżej) został sprzedany za 38 500 USD.
CryptoPunks
Zainspirowani sukcesem Rare Pepes, John Watkinson i Matt Hall
stworzyli w czerwcu 2017 CryptoPunks – generowane algorytmicznie, zwymiarowane na 24×24 pikseli postacie „żyjące” na blockchainie Ethereum. Powstało tylko 10 000 egzemplarzy o niepowtarzalnym wyglądzie. Założyciele CryptoPunks pozwolili każdemu chętnemu odebrać jednostki cyfrowej sztuki za darmo. Nie trzeba dodawać, że wszystkie 10 000 sztuk rozeszło się jak świeże bułeczki.
Różne typy i atrybuty „punków” mają różny stopień rzadkości. Co więcej, pewne kombinacje rzadkich lub pożądanych cech mogły być niezwykle cenne. Dla przykładu, drugimi najrzadszym CryptoPunkami były te przedstawiające postaci zbliżone wyglądem do małp. Najdroższy „punk” wszech czasów, Ape Punk with the Hoodie, został sprzedany za 150 ETH.
CryptoPunks było już sensacją wirusową. Posiadanie punków jest postrzegane w środowisku NFT jako swego rodzaju nobilitacja, prawie jako symbol statusu wykazując, że właściciel jest „prawdziwym OG” świata kryptowalut. W ciągu ostatnich trzech miesięcy ceny CryptoPunks osiągnęły wartości sięgające tysięcy dolarów.
Ponieważ CryptoPunks został stworzony przed wynalezieniem standardu tokenów ERC-721, twórcy musieli użyć zmodyfikowanej wersji ERC-20 dla Punków (adres tokena). Niemniej jednak CryptoPunks był inspiracją dla standardu ERC-721, torując drogę dla kolejnej, wiralnej sensacji NFT, którą miały okazać się CryptoKitties.
CryptoKitties
CryptoKitties powstało w październiku 2017 roku. To wirtualna gra, która pozwoliła graczom hodować, wychowywać i handlować wirtualnymi kociakami, jak również wpływać na ich wygląd z wykorzystaniem unikalnych genomów.
Wydane w środku późnego boomu na kryptowaluty 2017, CryptoKitties zaczęły niebawem rosnąć wykładniczo, z jednym CryptoKitty wycenionym wówczas na 600 ETH. CryptoKitties dość szybko przedostały się również na mainstreamowe „salony”. O ich fenomenie wspominano w CNN, CNBC i Financial Times.
W chwili obecnej aktywność w CryptoKitties nieco osłabła, zmniejszając wolumen sprzedanych tokenów na 6 miejsce zestawienia NonFungible.com. Trudno jednak przecenić wpływ, jaki CryptoKitties wywarł na branżę NFT.
CryptoKitties przetarł szlak NFT, ale nie mogliby tego zrobić bez wcześniejszych projektów, które położyły podwaliny pod budowę unikalnych zasobów cyfrowych. Ta interesująca grafika wydana przez nonfungible.com pokazuje, jak ważne jest CryptoKitties dla obecnego ekosystemu NFT:
Powyższy graf ilustruje, że ludzie, którzy są właścicielami CryptoKitties, zwykle grają w inne gry NFT, podczas gdy ludzie, którzy grają w inne gry NFT, zwykle nie kwapią się, aby grać w jeszcze inne. CryptoKitties nadal działa jako doskonała brama do świata NFT.
CryptoKitties może również doświadczyć dużego wzrostu ze względu na funkcjonalność hodowli różnych kotów, która tworzy całkowicie nowego kota lub token ERC721.
2018–2019 – eksplozja NFT
Lata 2018 i 2019 przyniosły ogromny wzrost w ekosystemie NFT. Obecnie w tej przestrzeni jest ponad 100 projektów, a jeszcze więcej jest w trakcie realizacji. Rynki NFT kwitną, na czele z Sorare i SuperRare. Wolumeny handlu są niewielkie w porównaniu z właściwym rynkiem kryptowalut, aczkolwiek rosną w szybkim tempie. Wdrażanie ekosystemu NFT stało się łatwiejsze, ponieważ portfele Web3, takie jak Metamask, są nadal ulepszane. Dapper Labs niedawno wprowadził również portfel Dapper, który nie wymaga płatności za gas. Ponadto istnieją teraz strony internetowe, takie jak nonfungible.com i nftcryptonews.com, które zagłębiają się w wskaźniki rynkowe NFT, przewodniki po kluczowych wskaźnikach, jak również dostarczają ogólnych informacji o sektorze.
Jak działają NFT czyli czym jest Ethereum Token Standard (ERC-20)
Blockchain Ethereum obsługuje różne standardy techniczne dla różnych typów tokenów w swojej sieci, aby umożliwić prawidłowe działanie poszczególnych interakcji. „ERC” oznacza „Ethereum Request for Comment”. Najpopularniejszym standardem jest ERC20, który zawiera reguły, które pozwalają tokenom na interakcję ze sobą w oczekiwany sposób. Ta standardowa struktura jest niezwykle pomocna dla deweloperów, gdy tworzą tokeny, które muszą współdziałać z innymi tokenami lub aplikacjami w Ethereum.
Chociaż tokeny ERC20 działają dobrze w przypadku wielu funkcji w Ethereum, nie sprawdzają się najlepiej do tworzenia unikalnych tokenów. W tym właśnie celu wymyślono ERC721. Chociaż pod wieloma względami podobny do ERC20, ERC721 został stworzony specjalnie jako standard techniczny dla niewymienialnych tokenów w łańcuchu bloków Ethereum. Główna różnica między tymi dwoma standardami polega na tym, że ERC721 śledzi własność i ruchy poszczególnych tokenów w bloku, co umożliwia łańcuchowi rozpoznanie niewymienialnych tokenów. Pierwszym projektem wykorzystującym nowy standard techniczny NFT było CryptoKitties.
Najpopularniejsze projekty w NFT
Teraz, gdy krótki rys historyczny mamy już za sobą warto uzmysłowić sobie, jak szeroką gamę NFT prezentuje aktualnie ten rynek. Oto najciekawsze z nich:
Artykuły kolekcjonerskie
- CryptoPunks: kolekcjonerskie postacie, które były wygenerowane algorytmicznie, stworzone przez Larva Labs.
- Avastary: użytkownicy mogą tworzyć i zbierać awatary
- Meme: tokeny typu farming, które można wykorzystać w celu odebrania kolekcjonerskich NFT z limitowanej edycji
Gaming
- Axie Infinity: Zbieraj, hoduj Axies i wyślij ich do bitwy
- CryptoKitties: Kupuj, hoduj i kolekcjonuj unikalne cyfrowe koty
- Sorare: gra piłkarska, w której użytkownicy mogą zbierać, wymieniać i wystawiać karty graczy
Świat wirtualny
- Decentraland: wirtualny świat oparty na Ethereum, gdzie użytkownicy mogą handlować wirtualnymi nieruchomościami
- Cryptovoxels: Kup ziemię w tym wirtualnym świecie, buduj sklepy, galerie sztuki, organizuj imprezy
Domeny
- Ethereum Name Service: rejestruj domeny .eth
- Unstoppable Domains: platforma do rejestracji domeny blockchain dla twoich portfeli kryptowalut
Marketplace’y
- SuperRare: rynek sztuki cyfrowej
- Rarible: marketplace dla cyfrowych przedmiotów kolekcjonerskich.
- OpenSea: rynek P2P dla wszystkich NFT
DeFi
- Aavegotchi: handluj awatarami przy wsparciu oprocentowanych tokenów reprezentujące pożyczki na platformie pożyczkowej DeFi Aave
- NFTfi: Użyj NFT jako zabezpieczenia pożyczki
NFT | Przeszkody w masowej adopcji
Nie ma wątpliwości, że tokeny NFT są niezwykle potężnym narzędziem. Niosą za sobą wyjątkowo wiarygodną obietnicę przyszłych zastosowań. Są instrumentami wysoce elastycznymi i odwołują się do wrodzonego ludzkiego pragnienia posiadania rzadkich i niepowtarzalnych przedmiotów. Przypadki zastosowań są nieograniczone, ograniczona może w tym zakresie być jedynie wyobraźnia deweloperów.
Jednak pomimo tego potencjału trudno zaprzeczyć temu, że NFT nadal są niezwykle niszowe. Jeszcze w listopadzie 2020 roku NonFungible szacował, że liczba aktywnych adresów należących do aktywnych użytkowników NFT Dapps to około 70 000. Chociaż liczba ta wzrosła ponad trzykrotnie od 2018 r. i podwoiła się od początku roku, kilkadziesiąt tysięcy to nadal kropla w morzu dziesiątek milionów użytkowników kryptowalut na całym świecie.
Jak zatem wytłumaczyć fakt, że adopcja NFT jest nadal stosunkowo niska dla technologii, która wydaje się tak obiecująca?
Niedostępność (Inaccessibility):
Najpopularniejsze zastosowania NFT to przedmioty kolekcjonerskie, grafika i gaming. Chociaż rynek dla tego rodzaju aktywów powinien naturalnie być bardzo duży faktem jest, że dostępność NFT jest ograniczona głównie do stosunkowo doświadczonych użytkowników kryptowalut, którzy wiedzą, jak operować w branży korzystając ze zdecentralizowanych aplikacji. Innymi słowy, nie wszyscy kolekcjonerzy, miłośnicy sztuki czy też gracze są potrafią obracać się w cyfrowym świecie.
Technologia:
Technologia stojąca za NFT ma zaledwie kilka lat. W obecnej formie funkcjonuje od relatywnie niedługiego okresu czasu. Wymiar zrozumienia sposobu funkcjonowania tych zasobów jest nadal bardzo niski, co prowadzi w wielu przypadkach do kwestionowania bezpieczeństwa i autentyczności tokenów. To zaś prawdopodobne oznacza, że obecni użytkownicy technologii NFT nadal mieszczą się w grupie, którą z powodzeniem można określić mianem „early adopters”.
Opłaty transakcyjne:
Ponieważ NFT działają obecnie głównie w łańcuchu blokowym Ethereum, tworzenie i przeprowadzanie transakcji NFT może w dużym stopniu zależeć od poziomu aktywności sieciowej na platformie. W czasie boomu na DeFi we wrześniu 2020, gdy Uniswap uruchomił swój token i dał zachętę do yield farmingu, cena gasu osiągnęła oszałamiający poziom 1000 gwei.
Trudność odniesienia do świata rzeczywistego:
Nawet jeśli NFT mogą reprezentować aktywa w świecie rzeczywistym, zagwarantowanie posiadaczom NFT prawa własności do nieruchomości aktywa może być trudne. Przykładowo, w jakim wymiarze użytkownik może być pewien, że NFT przypuszczalnie powiązany z aktywami w świecie rzeczywistym ostatecznie gwarantuje mu prawo własności do fizycznego przedmiotu?
Aby doprecyzować tę kwestię, NFT musiałyby emitować firmy właśnie z „realnego świata” lub chociażby współpracować z firmami z sektora kryptowalut.
Kwestia regulacji:
Ze względu na możliwość wykorzystania NFT do reprezentowania aktywów w świecie rzeczywistym, projekty NFT wiążą się z ryzykiem rozważenia tych tokenów jako papierów wartościowych i przyciągnięcia uwagi regulatorów.
Powyższe potencjalne przeszkody dla NFT na drodze do nieskrępowanego rozwoju nie są bynajmniej trywialne. Widać już obiecujące oznaki tego, że branża jest ich świadoma i zaczęła zajmować się opracowywaniem sposobów na ich przezwyciężenie.
Wygląda na to, że NFT zmierza w kierunku masowej adopcji. Miliony użytkowników wchodzą w interakcję z NFT, nawet o tym nie wiedząc.
Z drugiej strony, usunięcie innych przeszkód jest kwestią czasu. Coraz więcej firm zaczyna korzystać z technologii NFT w branżach takich jak domy aukcyjne, produkty konsumenckie, nieruchomości i inne.
Podsumowanie
Istnieją właściwie nieskończone funkcje dla NFT, w tym imiona postaci (podobne do nazw domen), działki wirtualnej ziemi, wirtualna odzież, bilety wstępu na wydarzenia i wiele innych. Być może najbardziej ekscytującym case’m w tej przestrzeni są liczne gry i projekty NFT, które współpracują ze sobą, aby ich elementy były interoperacyjne. Przykładowo, być może gracz w jednej grze ma miecz, który może zostać przeniesiony do innej gry, aby stać się rzadkim elementem uzbrojenia. Dzięki interoperacyjności możliwości są naprawdę nieograniczone.
Historia tokenów niewymienialnych jest już stosunkowo długa. Pomimo ogromnego wzrostu, jakiego doświadczyliśmy w ciągu ostatnich dwóch lat, przestrzeń ta jest wciąż bardzo młoda i będzie się dalej rozwijać. Rozwój ekosystemu NFT przyspieszy, gdy więcej ludzi i firm zda sobie sprawę z potencjalnego wpływu, jaki mogą mieć NFT i będzie je częściej wdrażać. Programiści będą nadal tworzyć innowacyjne zastosowania, a interoperacyjne elementy będą całkowicie zmieniać zasady gry. Za pięć lat sektor NFT bmoże wyglądać całkowicie inaczej niż obecnie.
Kluczowe wnioski
- Niewymienialne tokeny łączą w sobie najlepsze cechy technologii zdecentralizowanego łańcucha bloków technologia z niewymienialnymi aktywami, aby stworzyć możliwą do udowodnienia unikalność, możliwą do udowodnienia rzadkość i możliwą do udowodnienia autentyczność tokenów wykorzystujących technologię blockchain.
- NFT mają zastosowanie w szerokim zakresie przypadków użycia, w tym: przedmiotach kolekcjonerskich, grach, sztuce, zasobach wirtualnych, tokenizacji zasobów świata rzeczywistego. Pozwalają też na elastyczne przechowywanie, kontrolowanie i ochronę informacji powiązanych z tożsamością.
- Tokeny niewymienialne mają długą historię (od 2012 roku -Colored Coins zbudowane na sieci Bitcoin). Od tego czasu NFT przeniosły się głównie do Ethereum. Z czasem opracowano dedykowane standardy, takie jak ERC-721 i ERC-1155. Dzięki ich wykorzystaniu, NFT mogą być z łatwością tworzone i sprzedawane.
- Pierwszymi „przedmiotami kolekcjonerskimi NFT”, które zyskały prawdziwą popularność, były Rare Pepes. Po tym nastąpił boom na CryptoPunks, a następnie prawdopodobnie najbardziej udany i najbardziej znany projekt NFT w historii, CryptoKitties.
- Podczas boomu na Ethereum na przełomie 2017 i 2018 r., NFT w ramach CryptoKitties znalazło odzwierciedlenie w ogromnym wzroście aktywności. Kiedy rynek kryptowalut załamał się w 2018 r., spadło także zainteresowanie NFT. Pod koniec 2020 i teraz, na początku 2021 roku, rynek NFT odradza się na nowo.
- Tak czy inaczej, wymiar adopcji NFT nadal pozostaje niski w porównaniu z dziesiątkami miliony ludzi, którzy posługują się kryptowalutami na całym świecie. Interuptory, które stoją na drodze masowemu przyjęciu NFT sprowadzają się do kwestii dostępności, obaw związanych z zastosowaniem relatywnie nowej technologii, zmienności opłat transakcyjnych, trudności w powiązaniu aktywów świata rzeczywistego z NFT oraz kwestii regulacyjnych.
Zobacz najciekawsze wpisy na temat NFT na Bithub:
źródła:
grafika tytułowa: tutaj