Podróż Bitcoina do mainstreamu odbywała się stopniowo: od połowy 2010 roku jeden bitcoin był wyceniany na mniej niż 0,1 USD na kilku już istniejących giełdach. W momencie pisania niniejszego tekstu BTC jest wart około 33 000 USD. Dzięki niesamowitemu połączeniu losu i okoliczności, rok 2011 był rokiem, w którym dla kryptowaluty zmieniło się wszystko.
„Jednym z ważnych kamieni milowych w historii Bitcoina było WikiLeaks”, mówi Klara Jaya Brekke z Durham University. W listopadzie 2010 roku, kiedy WikiLeaks Juliana Assange’a zostało umieszczone na czarnej liście i uniemożliwiono mu pozyskiwanie funduszy za pośrednictwem konwencjonalnych platform płatniczych, użytkownicy forum Bitcointalk zaczęli dyskutować, czy powinni doradzić Assange’owi przyjmowanie darowizn w bitcoinach. Mityczny i wciąż anonimowy twórca Bitcoina, Satoshi Nakamoto, zdecydowanie sprzeciwił się pomysłowi, obawiając się konsekwencji, które stowarzyszenie się z WikiLeaks mogłoby przynieść kryptowalucie.
Chociaż ludzie nie skontaktowali się z WikiLeaks, dziennikarze natknęli się na całą historię, co doprowadziło jednego użytkownika Bitcointalk do żartu: „Dżin wyszedł z butelki”. „WikiLeaks kopnął gniazdo szerszeni, a rój zmierza w naszym kierunku” napisał Nakomoto 11 grudnia 2010 r., dzień po pierwszych doniesieniach prasowych o Bitcoinie i WikiLeaks. Dzień później Satoshi napisał jeszcze tylko jeden post, po czym przestał odzywać się na forum już na zawsze.
Nie tylko szok po aferze WikiLeaks sprawił, że rok 2011 był dla Bitcoina rokiem przełomowym. Po pierwsze, pojawiły się imitacje: programiści wykorzystali Bitcoin jako plan tworzenia nowych form cyfrowej gotówki – czasami nazywanych „altcoinami” – dodając nowe funkcje. Namecoin i Litecoin, dwa kluczowe przykłady, zostały wprowadzone na rynek w 2011 roku, wprowadzając do sektora konkurencję między kilkoma kryptowalutami. Inne, które pojawiły się później, były niewiele więcej niż żartami – eksponat A: ulubiony przez Elona Muska, Dogecoin – używany jako pasza spekulacyjna na rynkach internetowych; inne z kolei były jawnymi oszustwami.
Był to również rok, w którym Vitalik Buterin, 17-letni rosyjsko-kanadyjski programista, rozpoczął pracę nad uruchomieniem specjalistycznej publikacji Bitcoin Magazine. Dwa lata później Buterin odegrał kluczową rolę w stworzeniu Ethereum, co spowodowało zmianę paradygmatu na całej scenie krypto. Obecnie druga najcenniejsza kryptowaluta, Ethereum, polegała na rozszerzeniu logiki Bitcoin na domeny inne niż pieniądze, dążąc do stworzenia zdecentralizowanego ekosystemu, w którym całe cyfrowe firmy mogłyby teoretycznie powstawać i działać bez udziału personelu lub najwyższego kierownictwa. Jeśli Bitcoin miał aspirować do bycia pieniędzmi bez nadzoru organów państwowych, plan Ethereum polegał na tym, aby stać się internetem bez Big Tech.
A 2011 był rokiem, w którym urodzony w Teksasie libertarianin Ross Ulbricht uruchomił Silk Road – internetowy rynek nielegalnych rzeczy i usług, który istniał w darknecie i używał bitcoina jako formy płatności, przypinając mu łatkę podejrzanej waluty kryminalistów. BTC nadal walczy o to, by otrząsnąć się z tych zarzutów, gdzie w 2020 r. nielegalna działalność finansowana BTC stanowiła zaledwie 10,0 miliarda dolarów lub 0,34 procent globalnych transakcji tej sieci. Jeśli Silk Road mógł spopularyzować Bitcoina wśród nowego tłumu (tego, który kupuje narkotyki), to bardzo nagłośniony upadek Silk Road w październiku 2013 r. prawdopodobnie pomógł w rozpowszechnieniu się Bitcoina na całym świecie.
Analiza zmian ceny bitcoina na giełdach internetowych w latach 2012-2018, opublikowana przez Royal Society w 2019 roku, sugeruje, że nieuniknione aresztowanie Ulbrichta – w związku z szeregiem zarzutów, od dystrybucji narkotyków po pranie pieniędzy – mogło być jednym z czynników stojącej za dużą bańką bitcoin, która zaczęła pompować się w drugiej połowie 2013 roku. „Zamknięcie Silk Road symbolicznie uwolniło Bitcoin jako właściwą inwestycję dla bardziej ostrożnych inwestorów, którzy do tego czasu byli zniechęceni jego nielegalnym używaniem jako pieniądze do zakupów narkotyków”, czytamy w artykule. W pewnym sensie upadek Silk Road był łabędzim śpiewem Bitcoina jako waluty i początkiem ery Bitcoina jako inwestycji spekulacyjnej, która jest nadal powszechna. To jednak ponownie może ulegać zmianie.
Wyjątkowo wysokie wzrosty i zawrotne krachy, których bitcoin doświadczył w ciągu ostatnich kilku miesięcy – osiągając 60 000 USD w kwietniu 2021 r. i spadając do połowy tej ceny w maju – były częściowo napędzane przez większą liczbę inwestorów instytucjonalnych szukających zabezpieczenia przed niepewnością, za którą kryła się pandemi. Absurdalne tweety Muska związane z bitcoinem jeszcze bardziej umocniły pozycję kryptowaluty w debacie publicznej, co nieuchronnie doprowadziło do zwiększenia wymiaru kontroli ze strony regulatorów na całym świecie i represji w krajach takich jak Chiny. A jednak pomysł, że Bitcoin może nadal służyć jako waluta, nie umarł w niektórych częściach świata, takich jak Salwador, który – zgodnie z tym, co wielu uważało za niemądry chwyt PR – zacznie używać kryptowaluty jako prawnego środka płatniczego już we wrześniu.
Jak to miało miejsce wiele razy w ciągu ponad dziesięcioletniej historii, Bitcoin wymyka się wszelkim ramom definicyjnym, zmienia kształt w czasie rzeczywistym i oznacza różne rzeczy dla różnych ludzi. Gdzie będzie za dziesięć lat? To po prostu nieprzewidywalne, ale z pewnością będzie to prawdziwie gorąca podróż.
++Artykuł jest tłumaczeniem Why 2011 was the year that everything changed for Bitcoin autorstwa Giana Volpicelli