Często słychać głosy krytyki, jakoby kryptowaluty nie miały zastosowania w prawdziwym świecie. Okazuje się jednak, że w najlepsze działają już projekty Refi (skrót od regenerative finance), które wspierają sprzątanie środowiska w Tanzanii i Kenii.
„Sprzątamy przede wszystkim dlatego, że bez nas miasto byłoby strasznie brudne”, mówi Jane Mago, jedna z zespołu zbieraczy śmieci w Dar es Salaam w Tanzanii.
Jej słowa są znamienne dla wyzwań środowiskowych, z jakimi boryka się spora część Afryki — od zanieczyszczonych oceanów i kłopot z plastikowymi butelkami po nieudolną gospodarkę odpadami. Te problem wskazują zarazem na większy, bo globalny kryzys.
W świecie, w którym na co dzień jesteśmy świadkami negatywnych skutków zmian klimatu i zanieczyszczenia, sprzątanie planet nie jest już opcją, ale odpowiedzialnością. To obowiązek, którego wypełnienie jesteśmy winni nie tylko nam, ale i przyszłym pokoleniom.
A gdyby tak dbałość o planetę dało się połączyć z zarobkowaniem?
Ktoś zapewne już na to wpadł, bon a kontynencie afrykańskim powstaje szereg innowacyjnych projektów, które łączą technologię blockchain z podejściem ReFi, by w ten sposób zachęcić jak najwięcej ludzi do działań wspierających środowisko i pozwolić im na zyski z tej aktywności.
Regenerative finance (ReFi) to innowacyjne podejście do finansów, które integruje zrównoważony rozwój i regenerację ekosystemów z systemami finansowymi. ReFi ma na celu stworzenie praktyk ekonomicznych, które aktywnie regenerują kapitał naturalny i społeczny, jednocześnie generując zyski finansowe.
Wzdłuż wybrzeża Kenii istnieje spore zagrożenie dla ekosystemów morskich i lokalnej społeczności z powodu ton plastikowych odpadów. Podobnie jest w Tanzanii, gdzie rzeki i jeziora już ledwo zipią od wyrzucanych tam plastików. Jako że wpływa to na ilość i jakość dostępnej wody, cierpi również rolnictwo i bioróżnorodność.
Projekty na wczesnym etapie rozwoju, jak na przykład Aquapurge w Kenii i Chatafisha w Tanzanii, umożliwiają praktycznie każdemu zarobić co nieco, a przy tym przyczynić się do rozwiązania problemów środowiskowych.
Aquapurge: Kenia sprząta plaże, jednym okiem spoglądając na blockchain
Projekt Aquapurge autorstwa Ibrahima Aziza ma na celu rozwiązanie lub przynajmniej zminimalizowanie kryzysu związanego z zanieczyszczeniem oceanu. W tym celu Aziz włącza do działania kryptowaluty. Zachęca społeczność do sprzątania, nagradzając wysiłki tokenem $PURGE.
Ten, kto zechce wziąć udział w sprzątaniu plaży lub oceanu, może zdobyć nagrody, które następnie wymieni na gotówkę lub wyda na ekologicznych rynkach.
„To coś więcej niż tylko sprzątanie plaży”, tłumaczy Aziz. „Stwarzamy dla lokalnej społeczności przestrzeń, w której mogą zadbać o środowisko, jednocześnie uzyskując dochód dla siebie i rodziny”.
Liczby mówią za siebie: sprzątnięto 5400 kilogramów śmieci
Niedawno ruszyła główna aplikacja do projektu. Koncepcję przetestowano w październiku 2023 r. podczas sprzątania plaży Mvureni w Diani, kiedy to uczestnicy, wśród których znaleźli się też członkowie lokalnej organizacji młodzieżowej, za swoje wysiłki zostali nagrodzeni tokenami USDC. Od tamtej pory odbyły się 23 takie wydarzenia i w sumie zebrano aż 5400 kg odpadów. Jedno z wydarzeń obejmowało nawet sprzątanie oceanu w Kilifi.
Szersza perspektywa: jak inicjatywa wpłynęła na lokalną społeczność. (Celo Europe)
Inicjatywa Aquapurge ma też szerszy wpływ na nadmorskie społeczności, ponieważ bezpośrednio angażuje lokalnych rybaków, drobnych przedsiębiorców oraz innych członków społeczności w regularne sprzątanie okolicy. Uczestnicy takich wydarzeń usuwają plastikowe odpady, porzucony czy zgniły sprzęt rybacki, a także inne zanieczyszczenia nie tylko z plaży, ale i z wody. Chodzi tu również o to, by stworzyć poczucie zbiorowej odpowiedzialności za ochronę środowiska przynajmniej w zakresie, na jaki mamy bezpośredni wpływ.
Lepsza jakość ekosystemu morskiego przekłada się na wyższą jakość życia społeczności nadmorskich, które tradycyjnie utrzymywały się z rybołówstwa. Dzięki sprzątaniu rośnie bowiem populacja ryb, woda jest zdrowsza i brak w niej śmieci, które niszczyły sieci rybackie.
Pieniądze nie śmierdzą, a kryptowaluty już w ogóle
W ostatnich latach można zaobserwować rosnącą liczbę inicjatyw i przedsięwzięć, które pozwalają zarabiać na gospodarce odpadami, sprzątaniu i recyklingu. Oto kilka przykładów z niedawnej historii:
Goodr – firma założona w 2017 roku, która wykorzystuje technologię do przekierowywania nadwyżek żywności z firm do organizacji non-profit. Goodr zarabia na opłatach za swoje usługi, jednocześnie pomagając redukować marnowanie żywności.
RecycleGO – platforma założona w 2016 roku, która wykorzystuje blockchain do śledzenia i nagradzania za prawidłowe segregowanie odpadów. Firma zarabia na opłatach od partnerów korporacyjnych, a przy okazji zachęca konsumentów do efektywniejszego recyklingu.
Planet Heroes – polska platforma crowdfundingowa uruchomiona w 2019 roku, która umożliwia zbieranie funduszy na akcje sprzątania świata. Platforma zarabia na prowizjach od zebranych środków, a przy tym finansuje lokalne inicjatywy ekologiczne.
Plastic Bank – firma założona w 2013 roku, która wykorzystuje tokeny blockchain do nagradzania za zbieranie plastikowych odpadów w krajach rozwijających się. Zyski wypracowuje na sprzedaży zebranego plastiku firmom, które wykorzystują go w swoich produktach jako tzw. ekoplastik, dając mu drugie życie.
RecycleToCrypto – projekt uruchomiony w 2021 roku, który pozwala wymieniać zebrane odpady na kryptowaluty. Firma sprzedaje zebrane surowce wtórne, promując recykling wśród młodszego pokolenia.
Choć kryptowaluty często umieszcza się po stronie złych bohaterów w opowieści o ochronie planety i środowiska, z uwagi na energię, jaką pochłania ich kopanie, coraz częściej powstają projekty, których twórcy najwyraźniej chcieliby zmienić tę retorykę.
Jako że świat i tak będzie szedł w stronę technologii cyfrowych, postępu w tej dziedzinie nie da się zatrzymać. Warto jednak ukierunkować go tak, by poza oczywistymi zyskami nowe technologie stwarzały też przestrzeń dla ochrony planety. W interesie wszystkich bowiem jest, by jak najdłużej nam służyła.