Unia Europejska wkrótce zakaże gotówki? Sprawdzamy co zawierają nowe przepisy

Konfederacja grzmi, że w wyniku porozumienia Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej na terenie Unii Europejskiej już wkrótce dojdzie do całkowitego zakazu gotówki. Przyjrzeliśmy się sprawie bliżej i – biorąc pod uwagę zarówno akty prawne jak i pewne „trendy” – mamy dla miłośników gotówki zarówno dobrą, jak i złą wiadomość.

Co dokładnie uchwalono

Na pierwszy rzut oka sprawa nie jest nowa, a dotyczy zmian wprowadzonych w 2024 r. Kluczowym punktem jest ogólnounijny limit na duże płatności gotówkowe – 10 000 euro – oraz obowiązek wylegitymowania klienta przy wyższych transakcjach gotówkowych. Przepisy zaczną być stosowane 10 lipca 2027 r. (z wyjątkami sektorowymi), ale państwa członkowskie mogą jeszcze wprowadzić niższe limity krajowe.

Regulacja (UE) 2024/1624 tworzy jednolite zasady przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Jednym z jej filarów jest pułap 10 000 euro na płatności gotówką za towary i usługi (liczony łącznie, także przy „rozbijaniu” na raty). Celem jest utrudnienie „anonimowych” dużych transakcji, które historycznie bywają wykorzystywane do ukrywania pochodzenia środków. W komunikatach Parlamentu i Rady podkreślono, że to limit, a nie generalny zakaz gotówki.

Istotne są też progi identyfikacji: dla transakcji gotówkowych między 3 000 a 10 000 euro sprzedawca lub inny „podmiot zobowiązany” musi sprawdzić tożsamość klienta (np. na podstawie dowodu osobistego lub paszportu). To rozszerzenie standardowych procedur „poznaj swojego klienta” (KYC).

Kogo i kiedy obejmą nowe przepisy

Nowa regulacja weszła formalnie w życie latem 2024 r., ale zasadniczo zacznie być stosowana od 10 lipca 2027 r. (dla niektórych kategorii podmiotów – w 2029 r.). Oznacza to stosunkowo długi (lub krótki) okres przygotowawczy dla obywateli UE, w zależności od perspektywy.

Co ważne, państwa członkowskie mogą utrzymać lub wprowadzić ostrzejsze limity na swoim terytorium. Już dziś w wielu krajach funkcjonują niższe progi – unijny pułap stanowi sufit, a nie ujednolicony „numer dla wszystkich”.

Prawnicy zwracają uwagę na jeszcze jedną rzecz: limit dotyczy płatności za towary i usługi, a nie każdej możliwej sytuacji użycia gotówki. W analizach podkreśla się też, że regulacja nie ma na celu penalizowania codziennych, drobnych zakupów – te w praktyce pozostają bez zmian.

Polska na tle UE

W Polsce dziś przedsiębiorcy między sobą mają limit płatności gotówką 15 000 zł w transakcji B2B; konsumenci nie mają ogólnego ustawowego limitu, choć wyższe kwoty bywają weryfikowane przez instytucje finansowe z innych względów. Po 10 lipca 2027 r. w całej UE, także w Polsce, nie będzie można zapłacić gotówką powyżej 10 000 euro za towary i usługi, a państwo będzie mogło – jeśli uzna to za potrzebne – ustawić niższy pułap krajowy.

Unia chce zmniejszać szarą strefę

Ustawodawca unijny tłumaczy, że duże transakcje gotówkowe są nadal jedną z dróg „prania” pieniędzy i omijania kontroli. Ujednolicenie zasad ma utrudnić migrację ryzyk między krajami (tam, gdzie lokalne limity byłyby wyższe) i wyrównać warunki konkurencji dla firm działających w wielu państwach. Jednocześnie UE rozwija rynek płatności bezgotówkowych (np. płatności natychmiastowe w euro), co ma zapewnić konsumentom szybkie i tanie alternatywy.

Wnioski

Plotki o „zakazie gotówki” na terenie Unii Europejskiej są na razie przesadzone, co nie zmienia faktu że przedstawiciele partii Konfederacji zwracają uwagę na niepokojący trend- przedstawiciele Unii coraz bardziej zdają się starać ograniczać wykorzystywanie gotówki przez obywateli państw europejskich wchodzących w skład Wspólnoty, celując w większą kontrolę nad pieniędzmi tych ostatnich w celu ograniczania szarej strefy. Czy w związku z powyższym całkowity zakaz gotówki można wykluczyć? Przykłady państw jakich Szwecja, gdzie niedawno próbowano przepchnąć podobne przepisy pokazuje, że nie można tego scenariusza wykluczyć.