Wielu początkujących użytkowników bywa zaskoczonych, ile może kosztować przeprowadzenie transakcji na blockchainie Ethereum, gdzie wysokość opłat wzrastała niejednokrotnie do poziomu setek dolarów. Dlaczego tak się dzieje? Czy nie po to chcieliśmy pożegnać scentralizowane banki, aby uniknąć tak skandalicznie wysokich opłat?
Opłaty (mniejsze bądź większe) istnieją we wszystkich blockchainach, ale w tym artykule skupimy się głównie na Ethereum i przyjrzymy się, czym jest gaz – kto go płaci i komu – dlaczego może być tak drogi i co możesz zrobić lub na co zwrócić uwagę, aby móc płacić za niego mniej.
Natura gazu
Bez względu na to, czy korzystasz z Ledger, MetaMask, czy jakiegokolwiek innego portfela, aby dokonać transakcji za pośrednictwem Ethereum Virtual Machine (EVM) musisz zapłacić za gaz. EVM nadal działa na mechanizmie Proof of Work, który wymaga od walidatorów transakcji użycia znacznej mocy obliczeniowej do weryfikacji transakcji i włączenia jej do bloku, który ma zostać dodany do blockchaina.
Gaz to narzędzie opłaty transakcyjnej, która nie tylko zwraca walidatorom część kosztów eksploatacji węzła, ale działa również jako zachęta do podtrzymywania jego działalności. Dotyczy to wszystkich łańcuchów bloków PoW i zazwyczaj jest opłacane w natywnym tokenie łańcucha. Typ łańcucha bloków określa, jak szybko można dodawać bloki i ile transakcji można uwzględnić w bloku – jest to zwykle reprezentowane przez liczbę transakcji na sekundę (TPS). Czas potrzebny na uwzględnienie transakcji w bloku a wzrost liczby chętnych do skorzystania z łańcucha to dwie różne sprawy. Efekt jest możliwy do przewidzenia. Ponieważ ludzie widzą, że czas oczekiwania wydłuża się, oferują wyższe opłaty za gaz, aby przekonać weryfikatorów, aby pozwolili im przeskoczyć kolejkę.
W ten sposób gaz staje się mechanizmem rynkowym, który reprezentuje jednocześnie podaż i popyt. Wraz ze wzrostem bezwzględnej ceny gazu, zaczyna ona stanowić duży procent handlu inwestora detalicznego, a nawet potrafi prowadzić do wyrzucenia niektórych jednostek z rynku. Popyt może wtedy spaść do czasu, gdy ci użytkownicy dołączą do rynku ponownie. Jak widać, jest to dość nieefektywne i wpływa znacząco na żywotność portfeli o niższych saldach.
Gaz a giełdy
Jeśli korzystasz ze scentralizowanej giełdy, nie doświadczysz niczego, co nazywa się opłatą za gaz. Zamiast tego zapłacisz opłatę za wymianę/ transakcję, która może być stała lub zależna od wolumenu transakcji. Giełdy obracają dużymi pulami środków, dlatego jeśli chcą przenosić monety w łańcuchu, grupują transakcje użytkowników, optymalizując tym samym wysokość opłat za gaz.
Suma summarum, na giełdzie ponosisz opłatę, która obejmuje efektywny koszt gazu w danej sieci plus opłatę giełdową, której suma może być niższa (procentowo) od kosztu pojedynczej transakcji z danego dnia. W chwili, gdy będziesz chciał wypłacić środki z giełdy, doświadczysz często wyższej, stałej opłaty. Dlaczego? W takim przypadku, aby zarejestrować transakcję na blockchainie, wymagana jest natychmiastowa opłata za gaz.
Co bardzo istotne, w przypadku scentralizowanych giełd użytkownik musi pogodzić się z brakiem decentralizacji i niemożnością obrotu niektórymi tokenami. Może to dość często prowadzić do sytuacji, w której użytkownicy mają wiele kont na wielu giełdach w zależności od tokenów, które występują na ich wirtualnych parkietach.
Gaz w Ethereum | Jak zużywać i płacić mniej?
Wraz z pojawieniem się DeFi, koszty gazu znacznie wzrosły ze względu na wykładniczy wzrost wolumenu zablokowanego w systemie. Relatywnie wydajne pod względem zużycia gazu scentralizowane giełdy zaczynają odgrywać mniejszą rolę, a przeciążenie sieci jest największe podczas okresów wzrostów ceny ETH.
Nie chodzi tylko o DeFi. Wzrost sprzedaży NFT, a w szczególności NFT jako podstawowego elementu gier typu play-to-earn (P2E), również cierpi z powodu wysokiej ceny gazu. Wybicie tokenów NFT opiera się na wywołaniu większych smart kontraktów, które wymagają większej mocy obliczeniowej, a zatem – w konsekwencji – większej ilości gazu.
Najprostszym sposobem na nie przepłącanie za gaz jest monitorowanie jego ceny. W sieci znajdziesz mnóstwo narzędzi, które to umożliwiają, np. ethgasstation.info. Co dalej? Wystarczy ustalenie ceny Safe Low i ręczne ustawienie opłaty za gaz w portfelu, np. MetaMask w ustawieniach zaawansowanych. Jeśli nie wiesz, jak to zrobić, skorzystaj z poniższego poradnika:
Pamiętaj, że jeśli ustawisz ją zbyt nisko, istnieje niebezpieczeństwo, że transakcja nigdy nie przejdzie. Jeśli nadal jest drogo, możesz również sprawdzić, w jakich okresach czasu (godziny, dni tygodnia), cena gazu charakteryzuje się największą zmiennością (link). Jeśli chodzi o rynek NFT, bardzo przydatnym narzędziem w kontekście gazu jest pumpmygas.xyz.
Inne opcje obejmują łączenie transakcji i/lub kupowanie tokenów gazu, gdy cena jest niska, i wymienianie ich, gdy jest wysoka, na przykład za pośrednictwem tokena gazowego CHI lub Gastoken.io. Szczerze mówiąc, przez wzgląd na kolejną generację protokołów komunikacji międzyłańcuchowych, rozwiązania te mogą mieć ograniczoną użyteczność.
Reakcja łańcuchowa
Maszyna wirtualna Ethereum może obecnie przetwarzać tylko do 25 TPS. Istnieją inne łańcuchy bloków o wyższej przepustowości (i niższych opłatach!). Wymieńmy w tym miejscu przynajmniej dwa:
- Binance Smart Chain (BSC) procesuje od lutego 2021 roku więcej transakcji niż Ethereum. Maksymalna przepustowość BSC wynosi około ~160 TPS i opłaty poniżej dolara. BSC jest jednak mniej zdecentralizowane, ponieważ do osiągnięcia konsensusu potrzeba znacznie mniej walidatorów.
- Solana – jej przepustowość kształtuje się na poziomie blisko 2000 TPS, z maksymalną planowaną wydajnością 50 000–65 000 TPS. Opłaty są jeszcze niższe i wynoszą poniżej 1 centa. W kierunku Solany zaczęło migrować już wiele projektów (w tym NFT). Wiele z nich inicjuje swoje istnienie i rozwój właśnie tam, z całkowitym pominięciem Ethereum.
Tak czy inaczej, sieci takie jak Ethereum i Solana chciałyby zwiększyć swój TPS poprzez implementację technologii shardingu. Samo to nie wystarczy jednak, aby odpowiednio skalować sieć i obniżyć opłaty za gaz. W tym miejscu do gry wkraczają rozwiązania warstwy 2 i blockchainowe mosty.
Shardy, warstwy i mosty
W zakresie skalowania łańcucha bloków funkcjonują aktualnie dwa główne modele:
- Rozwiązania blockchain warstwy 2 (L2): pozwalają na wyciągnięcie obliczeń i danych z łańcucha, ale nadal polegają na bezpieczeństwie i decentralizacji bazowego łańcucha bloków „warstwy 1”.
- Komunikacja na poziomie warstwy 1: która pozwala węzłom danego blockchaina komunikować się na bazie podstawowego poziomu protokołu.
Jest już tak wiele projektów pracujących obecnie nad rozwiązaniami warstwy 2 (takimi jak rollupy) i mostami do łańcuchów bloków warstwy 1, że doprawdy trudno za tym nadążyć. Zdecentralizowane giełdy działające w warstwie 2, takie jak dydx, są w stanie zaoferować niezrównaną płynność handlową za doprawdy symboliczną opłatą.
Jeśli chciałbyś sprawdzić, jak niskie są opłaty w L2, zajrzyj tutaj. Tutaj natomiast dowiesz się więcej o wartości zablokowanej w protokołach warstwy drugiej. Jedną z kluczowych rzeczy, o których należy pamiętać, jest czas blokady występujący w niektórych typach rollupów L2 (tzw.”optymistycznych”). Oznacza to, że po wypłacie z L2 środki mogą nie być dostępne za pośrednictwem głównego łańcucha L1 nawet przez kilka dni (aczkolwiek na fali tej niedogodności powstało kilka powodu protokołów rozwiązujących ten problem).
Podsumowanie
Istnienie gazu jako paliwa w Ethereum to fakt, z którym wypada się pogodzić. Pamiętaj jednak, że w obliczu zmienności jego ceny nie pozostajesz bezsilny:
- Czas, kiedy chcesz przeprowadzić transakcję, ma znaczenie! Zawsze sprawdzaj sugerowany, bezpieczny, najniższy możliwy poziom opłaty za gaz.
- Jeśli pożądane przez Ciebie tokeny są dostępne (alternatywnie) na innych łańcuchach bloków może się okazać, że jest tam znacznie taniej. Zawsze warto to sprawdzić.
- Zdecentralizowane giełdy (DEX) działające na warstwie 2 mogą konkurować niskimi opłatami z giełdami scentralizowanymi. Te pierwsze mają dodatkowo tę niewątpliwą zaletę, że wchodząc w interakcję z nimi trzymasz środki we własnym portfelu.
***
Opracowano na podstawie Gas Wars (BloodgoodBTC); link