Czego szukają przedsiębiorcy działający na rynku kryptowalut? Przede wszystkim stabilnego środowiska do rozwoju ich biznesu. W końcu nic tak nie zniechęca i paradoksalnie nie ogranicza działalności jak brak regulacji prawnych i często zmieniające się interpretacje tych już istniejących. W tym kontekście warto wziąć pod uwagę Estonię, która jako jedna z nielicznych oferuje licencje na obrót kryptowalutami.
Rodzaje licencji
W zależności od prowadzonych na rynku kryptowalutowych działań biznesowych w Estonii można się ubiegać o dwa rodzaje licencji. Jedną z nich jest licencja na świadczenie usług wymiany wirtualnej waluty na pieniądz tradycyjny (fiducjarny). Umożliwia ona prowadzenie platformy transakcyjnej oferującej wymianę kryptowalut. Obejmuje zarówno wymianę kryptowalut na pieniądz tradycyjny, jak i na odwrót. Drugą jest licencja na świadczenie usług wirtualnego portfela kryptowalut. Dzięki niej przedsiębiorstwo może prowadzić platformę, działającą jak wirtualny portfel, w ramach której klienci mogą przechowywać, rozliczać, zarządzać swoim wirtualnym zasobem wirtualnych walut. Platforma może funkcjonować offline (cold storage) lub online (hot storage). O obie licencje można się ubiegać jednocześnie. Należy jednak pamiętać, że każda z nich wymaga osobnej aplikacji i procedury ze strony Estońskiego Nadzoru Finansowego (FIU).
Wymagania licencyjne
O licencje na terenie Estonii może się ubiegać wyłącznie spółka, która jest zarejestrowana w estońskim rejestrze „Commercial Register”. Nie ma więc możliwości, aby ubiegały się o nią firmy – obcokrajowcy. Koniecznym jest założenie spółki w Estonii. Formalnym wymogiem jest niekaralność wszystkich osób powiązanych ze spółką. Koniecznym jest przedstawienie stosownych zaświadczeń, w formie akceptowalnej przez estońską administrację. Z uwagi na fakt, iż prowadzenie licencjonowanego podmiotu wymaga specjalistycznej wiedzy, doświadczenia, koniecznym jest przedstawienie życiorysów wszystkich zaangażowanych osób. Koniecznym warunkiem jest należycie przygotowany biznesplan, wraz z mapą strony internetowej. Podstawę przyznania licencji stanowi akceptacja organów państwa estońskiego, biznesplanu, procedur AML, KYC oraz schematów działania przedsiębiorstwa.
Proces aplikacyjny
W porównaniu do procesów aplikacyjnych w innych krajach proces estoński jest relatywnie szybki. Ubiegająca się o licencję spółka zazwyczaj otrzymuje decyzję w przeciągu 30 dni roboczych od złożenia kompletnego wniosku. Ważną rolę w tym procesie odgrywa Contact Person spółki, czyli np. kancelaria, reprezentująca spółkę w kontaktach z urzędem w Estonii. To właśnie do niej zwraca się FIU w celu z pytaniami i wątpliwościami co do aplikacji i planowanej działalności. Posiadanie Contact Person nie jest specjalnym wymogiem niezbędnym do otrzymania licencji. W praktyce jednak, udział profesjonalnego doradcy znacznie przyspiesza proces aplikacyjny. Warto przy tym pamiętać, że każda spółka zarejestrowana w Estonii, której udziałowcy lub członkowie zarządu nie są estońskimi rezydentami i tak musi korzystać takiej usługi.
Wewnętrzne procedury
W procesie aplikacyjnym kluczową rolę odgrywają procedury AML i KYC, które się wzajemnie uzupełniają. Estoński Nadzór Finansów sprawdza je bardzo dokładnie, dlatego też muszą być napisane starannie i szczegółowo. Następnie, powinny zostać wdrożone na poziomie operacyjnym spółki. Istotne jest dostosowanie wszystkich elementów do wymogów stawianych przez estońską ustawę „Money Laundering and Terrorist Financing Prevention Act”, która podlega dość częstym nowelizacjom.
Efektywna procedura Know Your Customer (KYC) powinna się składać z trzech ważnych elementów. Pierwszym z nich jest weryfikacja tożsamości klienta – Customer Identification Program (CIP). W przypadku osób prawnych metoda ta obejmuje dokumenty potwierdzające istnienie podmiotu prawnego oraz pozwalające na ustalenie beneficjentów rzeczywistych (UBO). W zależności od kraju rejestracji spółki będzie to zmienny zestaw dokumentów, niejednokrotnie konieczne będzie załączenie tłumaczenia przysięgłego. Drugim niezbędnym elementem jest Customer Due Diligence (CDD). Informacje CDD obejmują fakty o kliencie, które umożliwiają firmie ocenę ryzyka, na jakie naraża ją klient. Przedsiębiorstwa muszą być w stanie wykazać organom nadzorującym, że zakres wdrożonych przez nie rozwiązań jest adekwatny do ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Klient zidentyfikowany jako wysoki poziom ryzyka wymaga dodatkowych dokumentacji oraz wnikliwego wywiadu. Ostatnim elementem jest rutynowy i regularny monitoring klientów.
Anti-Money Laundering (AML), a więc przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy wymaga m.in. wyznaczenia w spółce osoby, która będzie pełniła funkcję Compliance Officer, a więc menedżera ds. zgodności wewnątrz spółki. Jej zadaniem jest wykrywanie nadużyć zarówno tych wewnętrznych, kiedy pracownik przekracza swoje uprawnienia, jak i zewnętrznych związanych z działaniem klientów. Za niewprowadzenie procedur AML lub też za ich nieprzestrzeganie może zostać nałożona grzywna do 400 tysięcy euro.
Kontrola działalności, czy należy jej się bać?
Towarzyszy jej strach, a czasem wręcz panika. Szczegółowe kontrole urzędowe nie bez powodu wywołują u polskich przedsiębiorców tak negatywne emocje. Dotyczy to również podmiotów działających na rynku kryptowalut, co do którego polski rząd jest bardzo podejrzliwy i nieufny. W kontekście przeniesienia działalności za granicę pojawiają się także obawy co do kontroli tamtejszych urzędów. Warto podkreślić, że w Estonii kontrole spółek, które zajmują się m.in. kryptowalutami, są bardzo rzadkie. Estońskie spółki, które posiadają licencje na obrót wirtualnymi walutami, nie są zobowiązane do składania dodatkowych raportów do władz skarbowych. Księgowość takich spółek podlega standardowym regulacjom firmowym. Jeśli więc dojdzie do kontroli, co zdarza się naprawdę rzadko, przedsiębiorcę traktuje się po partnersku, a nie, jak to ma miejsce w Polsce jako potencjalnego przestępcę.
Działaj, ale w ramach prawa
Prowadzenie w Estonii uregulowanego biznesu na rynku kryptowalut jest łatwiejsze niż w jakiejkolwiek innej jurysdykcji, ale należy zauważyć, że wymagana jest pełna zgodność ze wszystkimi normami prawnymi i aktami prawnymi. Stabilna sytuacja polityczna i polityka rządowa pozwala nam stwierdzić, że Estonii będzie dalej wspierać podmioty oparte na technologii Blockchain.
Materiał został opracowany we współpracy z partnerem Thompson&Stein
Thompson&Stein to międzynarodowa kancelaria prawnicza specjalizująca się w doradztwie prawnym i podatkowym. Działalność firmy obejmuje m.in. pomoc w uzyskaniu licencji na obrót kryptowalutami i doradztwo przy ICO.