Wstęp
Podobno naśladownictwo jest najwyższą formą pochlebstwa, jeśli tak jest, to mało który projekt otrzymał tyle pochlebstw co Olympus DAO. Ten zeszłoroczny protokół, który próbował rozwiązać problemy Defi 1.0 omawiany jest szerzej w zeszłotygodniowym artykule, do którego link znajduje się tutaj. Dziś natomiast zostaną omówione trzy różne protokoły czerpiące z Olympusa DAO, które pomimo olbrzymich zawirowań na rynku wciąż działają.
Fork & Spoon
Nowa era zapoczątkowana przez technologię Olympusa DAO doczekała się wielu „forków” i „spoonów”. Fork jest powszechnie uważany za kopię Olympusa na innej warstwie 1 (layer-1) blockchania, takiej jak AVAX, BNB czy FTM. Spoon zaś różni się od forka swoją naturą i intencją. Forki są tworzone, by odebrać dominującemu projektowi część rynku i zabrać ją dla siebie, podczas gdy spoony są do pewnego stopnia komplementarne z oryginalnym projektem. Ponadto spoon oprócz nowych funkcji często jest nastawiony na kolaboracje z głównym projektem
Wiele z forków i spoonów Olympusa to po prostu niskiej jakości kopie bądź nawet jawne oszustwa. W szczytowym okresie istniała ich ponad setka, a ich łączna kapitalizacja wynosiła ponad 7 miliardów dolarów. Ta masywna bańka protokołów obiecujących olbrzymie APY rosła parabolicznie i tak jak wiele innych baniek ostatecznie musiała pęknąć, pozostawiając po sobie kilka projektów wciąż walczących o przetrwanie.
Wonderland DAO (🎩, 🎩)
Wonderland DAO (TIME) był największym forkiem Olympusa DAO, posiadającym w szczytowym okresie kapitalizację o wartości ponad 2 miliardów dolarów.
Protokół ten wystartował jako eksperymentalna kopia Olympusa DAO na blockchainie Avalanche. Jeden z jego twórców i twarz projektu Daniele Sestagalli (@danielesesta) podkreślał, że pomimo bycia forkiem Olympusa, jego projekt nie próbuje z nim konkurować, ani tym bardziej go zastąpić. Pierwotnie TIME aspirował do bycia walutą powszechnie wykorzystywaną w metaversie, a pierwszą grą, w której miał on zadebiutować była rozbudowana RPG, nad którą Sestagalli rzekomo pracował już od 2021 r.
Wraz ze wzrostem popularności protokołu, a co za tym idzie jego skarbca, plany na stworzenie gry były stopniowo wygaszane, a on sam miał działać jako swoisty hub inwestycyjny.
Użytkownicy zachęceni olbrzymim APY (w czasie powiększania wartości skarbca było to kilkadziesiąt tysięcy procent) proponowanym przez protokół mieli deponować w nim swoje środki. Protokół następnie miał aktywnie inwestować zebrane fundusze w perspektywiczne projekty stając się pewnego rodzaju funduszem venture capital (VC). Wypracowany zysk w założeniu powinien wracać do inwestorów pod postacią wzrostu wartości tokena TIME albo poprzez airdropy. W ten oto sposób członkowie Wonderland DAO sami siebie nazywający „frog nation” mieliby zastąpić „the suits”, czyli tradycyjne fundusze inwestycyjne.
Jedną z pierwszych inwestycji Wonderland był całkiem ciekawy projekt, mianowicie blockchainowa platforma hazardowa BetSwap (BSGG). Warto zaznaczyć, że była to jedna z pierwszych transakcji, gdzie DAO zainwestowało w inny projekt stając się jednym z jego głównych udziałowców.
Siła Wonderland DAO jako inwestora, za sprawą której mógł on do pewnego stopnia konkurować z tradycyjnymi funduszami inwestycyjnymi, wynikała nie tylko z olbrzymich środków którymi mógł zasilić wybrany projekt, lecz także dzięki darmowej reklamie projektu i dziesiątkom tysięcy użytkowników, których mógł on ze sobą do wybranego projektu przyprowadzić. Ponieważ członkowie frog nation poprzez Wonderland DAO sami pośrednio byli inwestorami, w ich interesie było, żeby projekty znajdujące się w portfolio protokołu stały się popularne i przynosiły zyski. Ciężko jest przecenić duży i oddany fanbase (w szczególności wśród młodych projektów), stąd też dysponowanie nim przez Wonderland znacząco zwiększało jego pozycje negocjacyjną.
W Wonderland podobnie jak w innych zdecentralizowanych autonomicznych organizacjach decyzje są proponowane na specjalnym forum, a później głosowane na przeznaczonej do tego stronie. Proces podejmowania decyzji różni się od tego z tradycyjnych VC, w których to większość decyzji podejmowana jest przez profesjonalny zarząd. W Wonderland decyzje były podejmowane w powszechnych głosowaniach, a głosy były ważone, co przypomina raczej walne zgromadzenie. Z jednej strony powodowało to większą demokratyzacje i aktywizacje członków społeczności, ponieważ każdy, nawet najmniejszy głos miał wpływ na kierunek jego rozwoju, z drugiej jednak strony rodziło to wiele problemów natury technicznej i organizacyjnej. Największymi mankamentami takiego sposobu podejmowania decyzji jest trudność w przeprowadzaniu szybkich i niepopularnych ruchów, niemożliwe jest także zachowanie poufności co do planowanych posunięć i wypracowanie długookresowej strategii.
Wobec powyższego protokół zdecydował się na ustanowienie Sifu, jednego z anonimowych założycieli Wonderland, zarządcą skarbca. Otrzymał on bezterminowy mandat na sprawowanie tej funkcji i w zasadzie wolną rękę w dokonywaniu operacji przy użyciu skarbca protokołu.
Czarne chmury nad Wonderlandem zbierały się przez jakiś czas, bessa wśród forków Olympusa oraz ewidentnie problemy komunikacyjne z członkami społeczności, sprzyjały szerzeniu się FUD (Fear, Uncertainty, Doubt) co uruchamiało spiralę spadków.
Największy szok cenowy wystąpił jednak, gdy analityk on-chain zachXBT podzielił się swoim odkryciem i ujawnił, że Sifu, jeden z założycieli Wonderland DAO, oraz zarządca skarbca, to tak naprawdę Michael Patryn, współzałożyciel upadłej kanadyjskiej giełdy QuadrigaCX – więcej na ten temat możecie przeczytać tutaj. Warto zaznaczyć, że Sestagalli posiadał informacje o tożsamości Sifu, lecz postanowił jej nie ujawniać.
Brak transparentności, spadek ceny TIME i kryzys zaufania do twórców, który nastąpił po tym wydarzeniu o mało nie spowodował jego unicestwienia. Podjęto decyzje o głosowaniu, które miało zdecydować czy kontynuować projekt, czy go zamknąć, a jego skarbiec rozdystrybuować proporcjonalnie pomiędzy członków. Zaskakująco członkowie frog nation okazali się bardziej zdeterminowani niż można było przypuszczać i przewagą zaledwie 5% zdecydowali o kontynuowaniu projektu.
Warto podkreślić, że w głosowaniu wzięło udział ponad 22 tysiące portfeli, co powoduje, że było to jedno z największych głosowań wśród projektów DAO. Co ciekawe, analiza wyników pokazuje, że za kontynuacją protokołu głosowali mali i średni inwestorzy, których było wielu, ale którzy kontrolowali niewielką ilość tokenów, natomiast za jego rozwiązaniem i wypłatą rekompensaty optowała niewielka ilość „wielorybów” kontrolujących znaczną ilość tokenów.
Jeśli czegoś może nas nauczyć historia Wonderland DAO, to że nic w świecie kryptowalut nie jest pewne i do wszystkiego należy podchodzić ze zdrową dawką sceptycyzmu. Nawet olbrzymie projekty, których twórca nie tylko jest postacią publicznie znaną, lecz także odnoszącą sukcesy w innych projektach może skrywać szokujące tajemnice i rozczarowywać.
Obecnie skarbiec protokołu można przejrzeć tutaj.
Klima DAO (🌳,🌳)
Klima DAO (KLIMA), to kolejny ciekawy projekt oparty o Olympusa DAO, skupia się on nie tylko na generowaniu dochodu dla swoich członków, lecz także na przeciwdziałaniu zmianom klimatu.
Każdy token KLIMA jest wsparty przez co najmniej 1 tonę CO2 z rejestru Verified Carbon Unit (VCU), który dzięki Toucan Protocol jest połączony z siecią Polygon. Na czas pisania artykułu Klima DAO zgromadziła ponad 17 milionów kredytów węglowych (carbon offsets), których wartość przekroczyła 54 miliony dolarów. Dla porównania jest to więcej niż łączna emisja węglowa Kenii i Ghany.
Klima DAO została założona i działa w ramach podstawowej myśli, która brzmi: im droższa jest cena kredytów węglowych tym lepiej dla środowiska i protokołu. Wobec tego protokół skupia się na wykupywaniu i blokowaniu praw do emisji, a przez to pośrednio do podnoszenia ich ceny. Logika w takim myśleniu jest prosta. Im droższe są kredyty węglowe tym rządy i korporacje będą mniej zanieczyszczały, bo będzie to po prostu droższe. Ponadto zwiększając presje cenową na kredyty węglowe daje się silny bodziec dla rozwoju mniej emisyjnych produkcji.
Na czas pisania tego artykułu cena pojedynczej KLIMY wynosi około 20$, co stanowi spadek o 99,5% ze szczytowej ceny 3.777$. Biorąc jednak pod uwagę znaczną inflację tokenu spowodowaną wysokim APY (w początkowym okresie wynoszącą ponad 4 tysiące procent) realny spadek był trochę mniejszy.
Jak już wcześniej zostało wspomniane, Klima DAO magazynuje kredyty węglowe, których wartość już od wielu lat na stałej ścieżce wzrostów cenowych, rosnąc z 4,33$ za sztukę w 2019 r., przez 5,60$ w 2020 r., do 4.73$ w 2021 r. Według analizy BloomberNEF ze względu na zwiększoną podaż i coraz większą chęć firm do uzyskania zerowej emisji netto dwutlenku węgla w 2050 cena pojedynczego kredytu węglowego może osiągnąć poziom 120$. Ponadto, zgodnie z ankietą Reutersa przeprowadzoną wśród ekonomistów klimatycznych (climate economists), by osiągnąć neutralność klimatyczną w 2050 r. promowaną przez Porozumienie Paryskie musimy szybko osiągnąć cenę powyżej 100$ za kredyt węglowy.
Projekty takie jak Klima DAO mogą zmienić postrzeganie, kryptowalut, które ze względu na wykorzystanie PoW coraz częściej w powszechnej narracji kojarzą się ze znacznym wydzielaniem CO2 i negatywnym wpływem na środowisko. Klima łamie przekonanie o wyłącznie negatywnym wpływie blockchaina na środowisko poprzez umożliwienie każdemu użytkownikowi w łatwy i tani sposób stanie się właścicielem emisji CO2, co przy wykorzystaniu tradycyjnych środków jest mocno utrudnione.
Klima DAO ma wizję zostania globalną walutą węglową i choć droga do tego celu wydaje się być odległa i nierealna, sam projekt może być ciekawy w długoterminowym horyzoncie. Biorąc pod uwagę rosnącą świadomość ekologiczną token Klima może być ciekawym aktywem, na czym poznał się choćby Mark Cuban, będąc jednym z jej wczesnych inwestorów.
Pomimo znacznego skurczenia skarbca i stracenia wzrostowego momentum ciężko jest nazwać Klimę przegranym. Nawet jeśli nie spowodowała znacznego wzrostu ceny kredytów węglowych, to zapoznała z nimi wielu inwestorów i dała im choćby pośrednią ekspozycję na te instrumenty. Należy także pamiętać, że Klima DAO zgromadziła miliomy kredytów węglowych w swoim skarbcu, a ponadto była jednym z prekursorów implementacji technologii blockchain na rynku handlu emisjami.
Hector Finance (4,4)
Ostatni projekt, który chciałbym poruszyć w tym artykule, to Hector Finance (HEC). Jest to zdecydowanie najmniej znany i najmniej kontrowersyjny z omawianych tutaj protokołów. Wystartował on w listopadzie 2021 r. na blockchainie Fantom (FTM) i od razu ogłosił się spoonem Olympusa DAO. W szczytowym okresie kapitalizacja Hectora wynosiła ponad 200 milionów dolarów, a na czas pisania tego artykułu oscyluje w granicach 60 milionów.
Hector niejako będąc w cieniu pozostałych forków OHM od samego początku stawiał na innowacyjność i własne rozwiązania. Był on pierwszym protokołem implementującym bondy (4,4), czyli tzw. hyper staking. Tak jak wszystkie kopie Olympusa pierwotnie bazował on na akumulacji dużej ilości kapitału oferując wysokie APY, szybko jednak porzucił ten model rozwoju na rzecz budowy autorskich produktów, które w założeniu mają pozwolić mu pozostać przy życiu.
W dużym skrócie Hector DAO ma zamiar działać jako ekosystem, w którym wzajemnie mają przenikać DeFi z NFT. Jest to DAO, więc podobnie jak w innych tego typu projektach wszystkie decyzje są podejmowane wspólnie przez społeczność.
Jednym z pierwszych elementów układanki jest wprowadzenie przez protokół własnego algorytmicznego stablecoina TOR oraz własnej zdecentralizowanej giełdy. Ponadto Hector Finance ma zamiar wprowadzić Hector Launch, czyli platformę służącą jako inkubator dla projektów startujących na blockchainie FTM. Deweloperzy projektów przyjętych do inkubatora otrzymają nie tylko wsparcie i dostęp od społeczności Hector Finance, lecz także otrzymają dostęp do pól płynności protokołu, co pozwoli im w bezpieczny sposób budować płynność dla swoich projektów.
Kolejnym pomysłem protokołu jest usługa Hector Bank, który pozwala użytkownikom na pożyczanie aktywów cyfrowych, protokół będzie czerpał zyski z opłat wynikających z różnicy pomiędzy APR pożyczkobiorców, a APY pożyczkodawców. Pieniądze zebrane w ten sposób zasilą skarbiec protokołu zwiększając cenę tokenu HEC. Hector NFT jest kolejnym elementem protokołu, który ma być grą typu P2E (play to earn). Gra ma wykorzystywać NFT, które pojawią się w ekosystemie Hector. Zyski z gry podobnie jak z innych przedsięwzięć mają zasilać skarbiec protokołu.
Najbardziej ambitnym projektem Hectora Finacne jest Hector Pay, który w założeniu ma pozwolić użytkownikom użyć ich kryptowalut do płacenia za towary i usługi w realnym świecie. Hector ma stworzyć aplikację mobilną, która pozwoli na odbiór i wysyłanie stablecoina TOR pomiędzy użytkownikami na różnych sieciach blockchain. Ponadto ma pojawić się Hector University, który ma tworzyć kursy o ekosystemie Hector i rynku kryptowalut za co będzie można zbierać NFT konieczne w innych częściach ekosystemu.
Zakończenie
Olympus DAO to bez wątpienia ciekawy projekt, nie świadczy o tym jedynie on sam, lecz także jego forki i spoony. Model Olympusa był w stanie uruchomić olbrzymie pokłady kreatywności i dostarczyć na rynek mocno zróżnicowane produkty. Kopie Olympusa zagarnęły znaczną cześć przestrzeni w sieci blockchain i zaznajomiły wiele osób nie tylko z DeFi lecz także z DAO. Ciężko jest przecenić wpływ jaki miały one w rozwoju zdecentralizowanych społeczności (nawet jeśli był on chwilowych) i na oswojenie ludzi nie tylko z tym, że mogą oni zabierać głos, lecz także realnie wpływać na przyszłość protokołów.
Jeśli zaś chodzi o omawiane wyżej projekty, to należy pamiętać, że skopiowanie kodu i uruchomienie projektu jest stosunkowo łatwe, natomiast dalej przed nimi najtrudniejsze zadanie, czyli znalezienie swojej niszy i przetrwanie. Każdy z nich ma inną strategię na osiągnięcie tego celu, każdy też odchodzi od modelu opartego na wysokim APY. Ta wyboista droga nie stoi jedynie przed deweloperami, lecz także przed społecznościami, bo to właśnie one są właścicielami tych projektów i to one powinny podejmować najważniejsze decyzje.
Bibliografia
Bibliografia https://www.coindesk.com/business/2022/01/06/will-daos-replace-crypto-venture-capital/ https://www.bsc.news/post/what-is-an-ohm-fork-olympusdao-bonding-liquidity-and-ponzi-tokens https://cointelegraph.com/news/klima-dao-accumulates-100m-of-carbon-offsets-aims-to-drive-up-price https://www.nasdaq.com/articles/7-cryptos-to-buy-for-healthy-staking-income https://www.nasdaq.com/articles/4-cryptos-to-buy-as-bitcoin-surges-higher https://energetyka24.com/klimat/wiadomosci/kredyty-weglowe-nowym-bitcoinem-komentarz https://www.reuters.com/business/cop/carbon-needs-cost-least-100tonne-now-reach-net-zero-by-2050-2021-10-25/ https://www.coindesk.com/layer2/miningweek/2022/03/27/crypto-carbon-can-blockchain-networks-fix-carbon-offsets/ https://www.coindesk.com/tech/2022/02/01/wonderland-founder-im-here-to-fix-this-and-make-it-all-back/ https://docs.hector.finance/hector-finance/introduction https://docs.wonderland.money/ https://docs.klimadao.finance/