Michael Levin z Lightning Labs proponuje dyskusję na temat dzisiejszego stopnia adopcji Bitcoina (jako liczącej sobie już 12 lat sieci) i jej natywnej kryptowaluty (BTC). Adopcja BTC i sieci Bitcoin to dwie różne sprawy. W jaki sposób możemy określić, na którym etapie się znajdują?
Adopcja Bitcoina jest jednym z najbardziej fascynujących osiągnięć ostatniej dekady. Dla źle poinformowanych krytyków podlega ona zadziwiającej ewolucji. Niezależnie od zamieszania, które wprowadzają ci krytycy, adopcję Bitcoina można wytłumaczyć koniecznością zrozumienia dwóch krzywych adopcji: bitcoina – aktywa i Bitcoina – sieci.
Michael Levin wyjaśnia krzywe podwójnej adopcji Bitcoina w kontekście teorii dyfuzji innowacji. To pierwsza z dwóch części opracowania na temat adopcji Bitcoina jako sieci i bitcoina jako kryptowaluty wraz z wnikliwą analiza problemów, które pojawiały się i pojawiają na jej drodze. Autor zapowiada, że w części drugiej omówione zostanie zagadnienie przekraczania „przepaści” (ang. chasm), o czym więcej – na ten moment – przeczytasz tutaj.
Niniejszym zapraszam do lektury tłumaczenia arcyciekawego opracowania pt. „The Dual Adoption Curves of Bitcoin”.
***
Reakcja człowieka na innowacje
Awans ludzkości na jej uprzywilejowaną pozycję w hierarchii gatunków jest bezpośrednio związany z jej zdolnością do wykorzystywania surowców do budowy innowacyjnych technologii. Od ognia po koło, siła ludzkiej inwencji utorowała drogę do najwyższej jakości życia dla każdego gatunku w historii świata. Biorąc pod uwagę ten ewolucyjny kontekst, nie dziwi fakt, że ludzkość wydaje się mieć obsesję na punkcie każdej następnej nowej rzeczy, najnowocześniejszych innowacji technologicznych. Ta obsesja przeradza się często w spekulację i manię, gdy ludzie próbują wyobrazić sobie przyszłość i próbować nią kierować. Jednak niezależnie od cykli spekulacyjnych, wykorzystanie zaawansowanych technologicznie innowacji przebiega po przewidywalnej i przejrzystej krzywej adopcji, która może prowadzić albo do przyjęcia przez główny nurt, albo do potwierdzenia ewentualnej nieistotności nowego rozwiązania.
W ciągu ostatnich dwunastu lat Bitcoin zawładnął wyobraźnią ludzkości. Historia Bitcoina jest być może bardziej interesująca niż jakakolwiek innowacja high-tech, która miała miejsce przed nim. Wnosi najnowocześniejsze innowacje do jednej z fundamentalnych warstw ludzkości: pieniędzy. Biorąc pod uwagę potencjał rewolucyjny tak fundamentalnej koncepcji, Bitcoin przeszedł – w swojej krótkiej historii – już kilka cykli spekulacyjnych. Jednak poważnym błędem byłoby wykorzystanie tych cykli jako powodu do jego odrzucenia. Cykle te wiążą się z dobrze rozumianym zjawiskiem psychologicznym spowodowanym zauroczeniem ludzkości nową rzeczą. Warto zaznaczyć, że nadmierne skupianie się na problematyce baniek nie jest kluczem do dyskusji na ten temat.
W ciągu zaledwie 12 lat Bitcoin rozrósł się do 135 milionów użytkowników na całym świecie, przy czym tempo adopcji jest szybsze niż w przypadku Internetu, telefonów komórkowych lub wirtualnych narzędzi bankowych (tj. PayPal) w porównywalnych okresach. Przy obecnym tempie adopcji Bitcoin osiągnie 1 miliard użytkowników w ciągu następnych 4 lat. Pomimo siania strachu, Bitcoin, podobnie jak wszystkie inne innowacyjne technologie przed nim, podąża przewidywalną i przejrzystą krzywą adopcji, aczkolwiek w nieco przyspieszonym tempie.
Teoria dyfuzji innowacji
W 1962 roku Everett Rogers zaproponował teorię dyfuzji innowacji, która stara się wyjaśnić, jak, dlaczego i w jakim tempie rozprzestrzeniają się nowe idee i technologie. Teoria wyjaśnia, w jaki sposób z biegiem czasu produkt lub technologia nabiera rozpędu i rozprzestrzenia się wśród określonej populacji. Efektem końcowym jest to, że ludzie adoptują produkt, technologię lub pomysł. Jednym z kluczowych wniosków tej teorii jest to, że adopcja nowej technologii w całej populacji nie odbywa się równocześnie.
Przeciwnie, niektóre osoby i grupy są bardziej skłonne do przyjęcia technologii w różnym czasie czasu, odpowiadającym określonym profilom psychologicznym i społecznym. Istnieje w tym względzie pięć ustalonych kategorii użytkowników. Kategorie te są zdefiniowane poniżej (definicje zaczerpnięte bezpośrednio z tego źródła):
- Innowatorzy (innovators): „Innowatorzy są żądni przygód i gotowi do podejmowania ryzyka. Zasadniczo chcą być pierwszymi, którzy próbują nowych rzeczy. Ich celem jest odkrywanie nowych technologii lub innowacji i znajdowanie możliwości bycia przedstawicielem nadchodzących zmian”.
- Wcześni użytkownicy (Early Adopters): „Gdy korzyści płynące z nowej innowacji stają się widoczne, do akcji wkraczają wcześni użytkownicy. Kupują nową technologię, aby osiągnąć rewolucyjny przełom, który zapewni im ogromną przewagę konkurencyjną w ich branży. Uwielbiają zdobywać przewagę nad rówieśnikami i wydają się mieć czas i pieniądze na inwestycje”.
- Wczesna większość (Early Majority): „Wczesna większość głównego nurtu zazwyczaj ceni innowacje, które rozwiązują określony problem. Szukają kompletnych produktów, które są w pełni przetestowane, spełniają standardy branżowe i są używane przez innych, których znają w swojej branży”.
- Późna większość (Late Majority): „Późna większość jest niechętna ryzyku i wprowadza tylko nowe innowacje, aby uniknąć zakłopotania związanego z byciem pozostawionym w tyle”.
- Laggards: „Cenią tradycyjne metody rozwiązania danych problemów i odmawiają przyjęcia nowej technologii, dopóki nie zostaną do tego zmuszeni przez wzgląd na przestarzałość swojego poprzedniego systemu”.
Krzywe podwójnej adopcji Bitcoina
Oceniając Bitcoin w ramach tej ustalonej struktury krzywych adopcji, ważne jest, aby najpierw rozpoznać i rozróżnić podwójne krzywe adopcji, które wpływają na ogólną adopcję Bitcoina.
Te dwie krzywe można podsumować jako: bitcoin – aktywo i Bitcoin – sieć.
BTC (bitcoin – zasób) odnosi się do składnika store of value sieci Bitcoin. Bitcoin, zasób, jest inwestycją, której podstawą jest teza, że stanie się on globalnym SoV podobnym do złota. Różnorodność czynników sprawia, że bitcoin jest niezwykłym, potencjalnym, globalnym store of value, co poświadczają, między innymi, jego trwałość, rzadkość i wymiar weryfikowalności. Niektórzy twierdzą jednak, że bitcoin jeszcze przez długi czas nie sprawdzi się w tej roli. Dlatego bitcoin – zasób, jest inwestycją w przekonanie, że kryptowaluta ostatecznie stanie się globalnym store of value.
Bitcoin (sieć), odnosi się do medium środka wymiany wartości w ramach blockchaina. Sieć daje natywny dostęp do cyfrowej gotówki (kryptowaluty). Czynniki, które sprawiają, że Bitcoin jako sieć, niewiarygodny potencjał pieniędzy lub waluty, różni się od tych czynników, według których BTC to atrakcyjne store of value. Sieć umożliwia globalny dostęp do programowalnych pieniędzy dla każdego, kto jest podłączony do Internetu. Ten przypadek użycia pieniędzy lub środka wymiany częściowo opiera się na sile bitcoina (zasobu). Ale te dwie technologie i krzywe adopcji są nadal niezależne.
Biorąc pod uwagę znaczenie zasobów wartości i pieniędzy w całej historii ludzkości, ich tworzenie i ewolucja zostały już szeroko przebadane. Temat podjęli również Vijay Boyapati w The Bullish Case for Bitcoin i Nick Szabo w Shelling Out: The Origins of Money. Jeszcze w XIX wieku, William Stanley Jevons wyjaśniał w swojej książce Money and the Mechanism of Exchange wyjaśniał: „Historycznie rzecz biorąc […] wydaje się, że złoto służyło, po pierwsze, jako towar cenny do celów zdobniczych; po drugie, jako zgromadzone bogactwo; po trzecie, jako środek wymiany; i wreszcie jako miara wartości”.
Aby dokładniej wyjaśnić, w jaki sposób ewoluują pieniądze, możemy czerpać bezpośrednio z wyjaśnienia Boyapatiego z The Bullish Case for Bitcoin… „Używając nowoczesnej terminologii, pieniądze zawsze ewoluują w następujących czterech etapach:
- Przedmiot kolekcjonerski (Collectible): Na pierwszym etapie ewolucji wartość określa się wyłącznie na podstawie szczególnych właściwości jakiejś rzeczy, która często wiąże się z kaprysem ich posiadacza. Muszle, koraliki i złoto były przedmiotami kolekcjonerskimi, zanim później stały się czymś więcej.
- Przechowywanie wartości (Store of Value): Gdy wystarczająca liczba osób zażąda ich ze względu na swoje osobliwości, pieniądze zostaną uznane za środek do przechowywania wartości w czasie. W miarę jak dobro staje się coraz szerzej rozpoznawane jako odpowiedni zasób wartości, jego siła nabywcza będzie rosła, w miarę jak coraz więcej ludzi będzie domagać się jego zastosowania w tym celu. Siła nabywcza store of value w końcu ustabilizuje się. Napływ nowych ludzi, którzy pragną go jako store of value, będzie z czasem słabnąć.
- Środek wymiany (Medium of Exchange): Kiedy pieniądz zostanie w pełni ugruntowany jako SoV, jego siła nabywcza ustabilizuje się. Po ustabilizowaniu się siły nabywczej koszt alternatywny wykorzystania pieniędzy do realizacji transakcji zmniejszy się do poziomu, w którym nadaje się do wykorzystania jako środek wymiany.
- Jednostka rozliczeniowa (Unit of account): Gdy pieniądze są powszechnie używane jako środek wymiany, towary będą wyceniane w oparciu o tę wartość. Oznacza to, że stosunek wymiany do pieniędzy będzie dostępny dla większości towarów”.
W ramach proponowanych ram ewolucji aktywów pieniężnych, bitcoin wydaje się wyraźnie przechodzić od statusu kolekcjonerskiego do bardziej akceptowanego SoV. Zakłada się, że w przeszłości te fazy monetarne rozgrywały się w sposób chronologiczny, następujący po sobie, gdy aktywa nie przemieszczały się ze stadium SoV na środek wymiany, dopóki w pełni nie zakończyły swojej krzywej adopcji SoV. Dlaczego? Powyższa hipoteza mówi, że ludzie nie chcieli wydawać rosnących store of value, dopóki się nie ustabilizują, ponieważ straciłyby na wartości. Chociaż jest to całkowicie rozsądne wyjaśnienie, może nie tłumaczyć całkowicie omawianego zjawiska.
Innym czynnikiem przyczyniającym się do tego mogło być to, że podczas adopcji złota dostępna technologia komunikacji i transportu była kosztowna, powolna i ograniczona geograficznie. W ten sposób fazy adopcji pieniądza były poważnie ograniczane przez powolne przemieszczanie się przez jednorodną publiczność. W tym procesie można sobie wyobrazić, że pewne osoby z rodziny zaczynają zbierać złoto. Następnie przekonują resztę rodziny, która następnie przekonuje swoje plemię, które popycha do tego resztę miasta, następnie region, naród i tak dalej. W ramach tego procesu nowy zasób wartości, jak każda nowa technologia, przechodzi przez krzywą adopcji od innowatorów do wczesnych użytkowników, ale jest to poważnie ograniczone przez lokalizację. Ograniczony kosztami, szybkością i położeniem geograficznym, zasób adopcji wartości przemieszcza się między podobnymi geograficznie grupami w ślimaczym tempie.
Biorąc pod uwagę ten powolny, lokalny proces adopcji, ci pierwsi użytkownicy prawdopodobnie mieli niezwykle podobne potrzeby i pomysły finansowe. Ta jednorodność myśli mogła przyczynić się do ograniczonego użycia tylko store of value przez dłuższy czas, co zmusiło krzywe adopcji do chronologicznego rozwoju.
I odwrotnie, dziś technologia komunikacji jest dokładnym przeciwieństwem swoich odpowiedników z przeszłości: bezpłatna, natychmiastowa i globalna. Zamiast ograniczać się do powolnej, ograniczonej lokalnie adopcji, bitcoin może poruszać się po krzywej adopcji w skali globalnej. Bitcoin może zostać zaadoptowany przez każdego, w dowolnym miejscu z połączeniem internetowym. W ten sposób BTC może podążać inną ścieżką przyjęcia monetarnego niż przykłady historyczne. Biorąc pod uwagę globalną krzywą adopcji, użytkownicy będą mieli różne potrzeby lub pomysły dotyczące kryptowaluty. Może zostać zaadoptowana przez inwestorów, którzy wierzą w tezę, że stanie się globalnym store of value. A ponieważ coraz więcej inwestorów stosuje BTC, może on być również przyjęty jako lepiej programowalne pieniądze przez odbiorców, którzy mają szczególne potrzeby społeczno-ekonomiczne, geograficzne lub przedsiębiorcze.
Ogólnie rzecz biorąc, bitcoin, zasób, i Bitcoin, sieć, są odrębnymi, ale połączonymi krzywymi przyjęcia technologii. Obydwa mają bardzo ważne i ambitne stany końcowe. W przypadku BTC – aktywa, stanem końcowym jest bitcoin jako globalne store of value. W przypadku sieci Bitcoin stanem końcowym jest bitcoin jako globalny, rodzimy pieniądz internetowy. Jak omówiono powyżej, te krzywe adopcji niekoniecznie muszą następować po sobie jedna po drugiej i chronologiczne, jak pokazuje historyczny przykład złota. Te dwie krzywe adopcji mogą jednak wystąpić jednocześnie z bitcoinem, aktywem, rozpoczynając proces adopcji, który pomaga sieci Bitcoin, ostatecznie wysyłać i odbierać wartość. Jak pokazano poniżej, zamiast kolejnych krzywych adopcji bez nakładania się, krzywe te wyglądają bardziej jak fale połączone, aby popychać ogólną adopcję bitcoina do przodu. Co więcej, ogólna krzywa adopcji króla kryptowalut osiąga krytyczny moment. Jeśli bitcoin ma dotrzeć do mainstreamu, wzajemne oddziaływanie tych dwóch krzywych będzie tu kluczowe.
Obecny stan adopcji Bitcoina
Bitcoin, zasób, znajduje się w pierwszej części krzywej adopcji. W zależności od tego, który rynek docelowy jest używany jako mianownik, istnieją niewielkie różnice w miejscu, w którym obecnie znajduje się on na tej krzywej. Dla uproszczenia weźmy ~135 mln obecnych użytkowników bitcoina. A potem, dla samego bitcoina (zasobu) zacznijmy od metody Croseusa, która sprawdza liczbę osób, które mają trochę bogactwa do przechowywania lub inwestowania w BTC. Używa ona wskaźnika 2,2 miliarda ludzi, czyli tyle, ile ludzi na świecie ma wartość netto 10 000 dolarów. Biorąc pod uwagę ten mianownik, bitcoin (zasób), znajduje się na poziomie 6,1% obecnego wskaźnika penetracji lub w segmencie pierwszych (wczesnych) użytkowników krzywej adopcji.
Na świecie aktywnie inwestuje jednak o wiele mniejsza liczba ludzi. Ogólna liczba inwestorów trudna do oszacowania. W USA 52% rodzin ma bezpośrednią lub pośrednią ekspozycję na giełdę. Stany Zjednoczone są uznawane za posiadające najwyższy odsetek w tym względzie na świecie. Podłączmy jednak tę 52-procentową liczbę w całej populacji świata, która wynosi 2,2 miliarda z 10 tysiącami dolarów do zainwestowania, co daje nam 1,14 miliarda ludzi. Biorąc pod uwagę ten konserwatywny mianownik bazy inwestorów, bitcoin ma wskaźnik adopcji 11,8% lub znajduje się na szczycie „wczesnej większości”.
W przypadku sieci Bitcoin, określenie mianownika jest znacznie trudniejsze. Ale w idealnym stanie końcowym każdy, kto ma połączenie z Internetem, może i powinien korzystać z lepszych pieniędzy. Wykorzystamy więc bardziej agresywny rynek docelowy, całkowitą liczbę aktywnych użytkowników Internetu, 4,66 mld. Dla licznika, dla uproszczenia, zachowamy liczbę ~135M. Byłoby lepiej, gdybyśmy mogli odróżnić użytkowników, którzy inwestują w zasób, od kupowania go, aby wykorzystać jako pieniądze. Ponieważ jest prawdopodobne, że w tym momencie większość z tych użytkowników inwestuje w bitcoin jako aktywo, nie używając go jeszcze jako pieniędzy, ale niezmiernie trudno jest odróżnić od siebie te kwestie z jakąkolwiek pewnością. Dzięki temu mianownikowi sieć Bitcoin ma współczynnik penetracji 2,8% lub znajduje się w pobliżu segmentu :Innowatorzy” krzywej adopcji.
Każdy rozsądny pomiar da podobne wyniki. Bitcoin (zasób), prawdopodobnie przechodzi do „wczesnej większości”, podczas gdy Bitcoin (sieć) jest na skraju przejścia od innowatorów do wczesnych użytkowników. Tak więc nakładając na siebie te dwa wymiary, Bitcoin jest nadal na wczesnym etapie swojej krzywej adopcji, prawdopodobnie gdzieś w fazie „wczesnych użytkowników.
Aby zrozumieć, w jaki sposób dotarliśmy do tego punktu w ogólnej adopcji, ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że narracje i pozycjonowanie wokół Bitcoina stale ewoluują. W swoim artykule Visions of Bitcoin, Nic Carter i Hasu badają różne narracje otaczające Bitcoin w ciągu ostatnich 12 lat. Identyfikują siedem głównych ideologicznych narracji, które zajmowały ważne pozycje dla bitcoinowców w całej historii. Badają, w jaki sposób poszczególne wątki myślenia charakteryzowały użytkowników Bitcoina na przestrzeni czasu.
Ewoluujące narracje Bitcoina
Na pierwszych etapach adopcji Bitcoina dominującymi narracjami wśród użytkowników były e-cash proof of concept, odporne na cenzurę e-gold i tania sieć płatności. Na tym etapie innowatorzy przyjęli bitcoin. Jak wspomniano powyżej, innowatorzy chcą jako pierwsi wypróbować nowy pomysł. Są technologami i dlatego niewiele trzeba zrobić, aby pozycjonować dla nich innowacyjną technologię. Innowatorzy przyjęli to po prostu dlatego, że byli zaintrygowani technologią.
Gdy bitcoin zaczął rozprzestrzeniać się wśród wczesnych użytkowników, pozycjonowanie i narracje naturalnie zaczęły się zmieniać. Początkujący użytkownicy to rzadka grupa wizjonerów, którzy potrafią dopasować nową technologię do strategicznej szans, którą ona daje. Wizjonerzy ci napędzają innowacje high-tech, ponieważ widzą potencjał zmian o rząd wielkości. Gdy na pokładzie pojawili się pierwsi użytkownicy, popularne narracje dotyczące bitcoina przesunęły się w kierunku odpornego na cenzurę e-złota, waluty rezerwowej dla kryptowalut i nieskorelowanych aktywów finansowych. Pierwsi użytkownicy dostrzegli potencjał BTC, i zmusili narrację do skupienia się na tym potencjalnym przypadku użycia. Te przekonania i narracje wczesnych użytkowników przeniosły bitcoin (zasób) z poziomu innowatorów do fazy wczesnego użytkownika. Biorąc pod uwagę tę zmianę narracji, nie jest zaskakujące, że w ciągu ostatnich kilku lat większość użytkowników sieci kupiła bitcoiny jako aktywa inwestycyjne.
W ankiecie przeprowadzonej w 2017 roku przez LendEDU zapytano posiadaczy BTC: „Które z poniższych najlepiej opisuje powód, dla którego zainwestowałeś w bitcoin?” 21,81% respondentów odpowiedziało, że „bitcoin to długoterminowe store of value, takie jak złoto czy srebro”. Podobne wyniki wykazała ankieta Surveymonkey przeprowadzona na hodlerach BTC w 2021 roku. Większość badanych stwierdziła, że osobiście posiada go „jako inwestycję nastawioną na wzrosty” (67%). 30% twierdziło, że trzyma aktywo „w celu zabezpieczenia się przed załamaniem na rynkach tradycyjnych aktywów”, a 29%, że posiada go „jako store of value”. Tymczasem w przypadku sieci Bitcoin, badanie pokazało, że tylko 13% kupiło go „jako walutę do zakupu towarów i usług”. Tak więc obecna adopcja ogólnie pokazuje, że większość ludzi traktuje bitcoina (w ogóle) jako aktywo. Jak wspomniano wcześniej, krzywa adopcji bitcoina (zasobu) jest obecnie dalej (w fazie wczesnych użytkowników) niż Bitcoina (sieci) – znajdującego się prawdopodobnie nadal w fazie innowacji.
Obecna pozycja i trajektoria Bitcoina na jego ogólnej krzywej adopcji wynika głównie z płynnego przejścia od stadium „innowatorzy” do „pierwsi użytkownicy”, którzy przyjęli narrację dotyczącą aktywów i przechowywania wartości. Biorąc pod uwagę obecny punkt na tej ogólnej krzywej adopcji wraz z przewidywanym tempem adopcji, jasne jest, że w ciągu najbliższych 10 lat Bitcoin (w ogóle) zacznie przechodzić z etapu „wczesnych użytkowników” do „wczesnej większości”.
link do anglojęzycznej wersji artykułu: tutaj